مواد شیمیایی در تمام زندگی ما حضور دارند و در صنایع بزرگ و کوچک گرفته تا در زندگی روزمره ما مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر ماده شیمیایی خواص مخصوص به خود را دارد که باعث تولید یا تغییر ماده‌ای دیگر می‌شود. یکی از مواد شیمیایی پرکاربرد تری‌کلرو استیک اسید است. کاربرد اصلی این ماده در حوزه پزشکی است و اکثر اوقات از آن به عنوان یک لایه بردار شیمیایی استفاده می‌شود. برای اینکه بهتر بدانید تری‌کلرو استیک اسید چیست و چه کاربردی دارد، ادامه این مقاله را مطالعه کنید. در این مقاله درمورد تری‌کلرو استیک اسید و نکات مرتبط با آن توضیح داده شده است.
فهرست مطلب
تری‌کلرو استیک اسید چیست؟
تری‌کلرو استیک اسید در واقع یک ترکیب آلی است که در آن سه اتم هیدروژن از گروه متیل اسید استیک با اتم‌های کلر جایگزین شده‌اند. ظاهر این ماده کریستالی و به رنگ سفید است. همچنین تری‌کلرو استیک اسید را با نام‌های TCAA و TCA یا تری‌کلرو اتانوئیک اسید نیز می‌شناسند. اما به طور کلی نام سیستماتیک آن تری‌کلرو استیک اسید است. این ماده خاصیت اسیدی قوی‌ای دارد. به همین دلیل از آن به طور گسترده در شیمی بالینی و بیوشیمی استفاده می‌کنند. از این ماده به دلیل وجود نمک‌ها و استرهای به خصوص معمولا در لوازم آرایشی و حوزه پزشکی استفاده می‌کنند.
این ماده را اولین بار شیمیدان فرانسوی به نام ژان باپتیست دوما کشف کرد. کشف این ماده باعث شد تا مثال قابل توجهی برای تئوری رادیکال (Radical theory) ارائه شود. در واقع این تئوری مبتنی بر حقایقی بود که بر خلاف عقاید بسیاری از شیمیدان‌های بزرگ آن دوره از جمله شیمیدان سوئدی یونس یاکوب برزلیوس بود. با کشف تری‌کلرو استیک اسید نظریه دانشمندان مختلف از جمله برزلیوس زیر سوال رفت.
مشخصات شیمیایی و فیزیکی تری‌کلرو استیک
| فرمول مولکولی | C2HCl3O2 |
| جرم مولی | 163.39 g mol−1 |
| شکل ظاهری | جامد بی‌رنگ تا سفید |
| بو | بسیار تند |
| چگالی | 1.63 g/cm3 |
| نقطه ذوب | 57 to 58 °C |
| نقطه جوش | 196 to 197 °C |
| حلالیت در آب | 1000 g/100 mL |
نحوه تولید تری‌کلرو استیک اسید
تری‌کلرو استیک اسید را می‌توان از واکنش گاز کلرو با اسید استیک در حضور کاتالیزور مناسب مثل فسفر قرمز تولید کرد. واکنش این فرآیند شیمیایی به صورت زیر است:
CH3COOH + 3Cl2 = CCl3COOH + 3HCl
البته به غیر از این راه یک روش نه چندان رایج دیگر نیز برای تولید تری‌کلرو استیک اسید نیز داریم که در آن می‌توان از واکنش تری‌کلرو استالدهید با اکسیژن یا با اکسیداسیون تری کلرواستالدهید ماده را تولید کرد.
کاربرد تری‌کلرو استیک اسید
- اصلی‌ترین کاربرد این ماده در حوزه پزشکی است. برای مثال می‌توان از آن برای لایه‌برداری شیمیایی و پاک کردن خالکوبی‌ها استفاده کرد. همچنین تری‌کلرو استیک اسید به طور گسترده در بسیاری از لوازم آرایشی و بهداشتی نیز استفاده می‌شود. عملکرد این ماده به نوعی است که یک لایه از سلول‌های پوست را بر می‌دارد و اگر غلظت بالاتری داشته باشد، به لایه‌های زیرین پوست نفوذ میکند. به همین دلیل یک پزشک متخصص باید این دارو را تجویز کند.
- از تری‌کلرو استیک اسید می‌توان به طور عادی یا به صورت رقیق شده برای درمان زگیل روی پوست و زگیل تناسلی استفاده کرد. همچنین امکان استفاده از تری‌کلرو استیک اسید در دوران بارداری برای عفونت پوستی نیز امکان پذیر است.
- این ماده در حوزه پزشکی میتواند لکه‌های پوستی فرد را به حداقل برساند. همچنین این ماده باعث کاهش ظاهر چین و چروک و حتی رنگ پوست نیز شود. تری‌کلرو استیک اسید میتواند توده‌های پیش سرطانی را از بین ببرد و اسکارهای آکنه را نرم کند. از این ماده برای پیشگیری و کنترل آکنه نیز استفاده می‌شود. این ماده به عنوان لایه بردار در غلظت‌های متوسط تا بالا در دسترس است.
- از دیگر کاربردهای این ماده می‌توان به استفاده از آن در صنایع شیمی برای تهیه فرمولاسیون‌ها اشاره کرد. همچنین در بیوشیمی از تری‌کلرو استیک اسید برای رسوب درشت مولکول‌ها استفاده می‌شود؛ زیرا این ماده میتواند پروتئین‌ها، DNA و RNA را رسوب دهد. علاوه بر این‌ها نمک سدیم استخراج شده از این ماده نیز تا دهه 1980 به عنوان علف‌کش استفاده می‌شود.
- از تری‌کلرواستیک اسید می‌توان به عنوان مواد خام دارویی، علف‌کش‌ها (تری کلرواستات پتاسیم و تری کلرواستات سدیم و غیره)، مواد کمکی رنگرزی منسوجات، عامل تصفیه سطح فلز و کلرید اسید، انیدرید، آمید، پلی استر، نمک آلی فلزی، آب، سالیسیل آلدکارهی، آب، سالیسیل آلدکارهی و دیگر مواد خام سنتز آلی استفاده کرد.
- در زمینه بیوشیمی، می‌توان از آن برای تجزیه و تحلیل جداسازی ترکیبات و معرف‌های فسفات بیولوژیکی برای تعیین فلوراید و لیپید و همچنین تثبیت کننده میکروسکوپی، دکلسیفیکاسیون، معرف‌های کروماتوگرافی استفاده کرد.
- به عنوان یک معرف برای تشخیص آلبومین
- تری‌کلرواستات (TCA) عمدتاً برای کنترل انتخابی علف‌های هرز یک ساله و چند ساله در زمین‌های زراعی و غیر زراعی استفاده می‌شود.
- TCA ماهیتی اسیدی دارد و به شدت توسط خاک جذب نمی‌شود. گزارش شده است که به سرعت در خاک و آب توسط فرآیندهای میکروبی تجزیه می‌شود. با این حال، تجزیه TCA زمانی که در دمای 14 تا 15 درجه سانتی‌گراد در خاک‌های اسیدی انکوبه می‌شود بسیار آهسته اتفاق می‌افتد. ایمینگ نه تنها این تخریب را تسریع میکند، بلکه تعداد باکتری‌های تجزیه کننده TCA را نیز افزایش می‌دهد.
- این ماده برای رسوب دادن پروتئین استفاده می‌شود. برای تعیین غلظت پروتئین با رسوب کمی استفاده شده است.
- برای رسوب IMAC (کروماتوگرافی میل ترکیبی یون فلزی بی حرکت) - فسفوپروتئین ایزوله استفاده می شود.
- برای استخراج اسید اسکوربیک از نمونه‌های گیاهی استفاده می شود.
- برای تهیه استانداردهای آسکوربات برای آزمایش آسکوربات استفاده کنید.
- به عنوان کلسیفایر و تثبیت کننده، به عنوان یک معرف آزمایشگاهی، یک علف‌کش، در پزشکی و در میکروسکوپ استفاده می‌شود.
ویژگی‌های اسید تری‌کلرواستیک
- اسید آلی قوی
- محلول در آب
- سفید
- حساس به رطوبت
- پودری
- نگهداری در دمای 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد
- محصول سیگما
عوارض جانبی تری‌کلرواستیک اسید
تری‌کلرو استیک اسید برای استفاده دارویی معمولا به صورت مایع موضعی از 10 درصد تا 80 درصد تجویز می‌شود. درمورد تداخلات دارویی نیز نباید چندان نگران باشید؛ زیرا تری کلرو استیک اسید با دیگر داروها تداخل دارویی ندارد و در صورت وجود هم پزشک شما از آن مطلع خواهد بود.
در صورتی که ماده تری‌کلرو استیک اسید به عنوان یک لایه بردار مورد استفاده قرار بگیرد، میتواند عوارضی مانند تیره شدن موقت پوست، تغییر رنگ پوست، ایجاد جای زخم و عوارض خطرناک‌تری مانند عفونت را به همراه داشته باشد. کمک گرفتن از یک پزشک متخصص و با سابقه به شما کمک میکند که امکان بروز عوارض جانبی را به حداقل برسانید.
نگهداری تری‌کلرواستیک اسید
این ترکیب آلی به رطوبت حساس است و باید در محلی فاقد آب و رطوبت نگهداری شود. همچنین باید در جایی با دمای پایین و دور از مواد ناسازگار مثل کلرات، نیترات‌ها، پراکسیدها، پرمنگنات‌ها، کلر، برم، فلوئور، نمک‌های نقره، اسیدها و بازهای قوی، آهن، روی و آلمینیوم قرار داده شود.
ایمنی و خطرات تری‌کلرو استیک اسید
تری‌کلرو استیک اسید یک اسید قوی و خورنده است و تماس آن با چشم و پوست موجب سوختگی شیمیایی و آسیب جدی به اعضای مذکور خواهد شد. همچنین استنشاق آن موجب تحریک سیستم تنفسی می‌شود. لازم به ذکر است که این ماده شیمیایی برای محیط زیست از جمله آبزیان خطرناک است و باید جلوی انتشار آن به محیط زیست گرفته شود. به طور کلی این ماده باید به عنوان زباله خطرناک دفع شود.
نتیجه‌گیری
یکی از مواد شیمیایی پر کاربرد امروزه تری‌کلرو استیک اسید است که به عنوان یک ترکیب شیمیایی قدرتمند در بسیاری از صنایع از جمله صنایع شیمیایی و به خصوص پزشکی و داروسازی استفاده می‌شود. این ماده خاصیت لایه‌برداری دارد و به همین دلیل از آن در بسیاری از لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. حین استفاده از این ماده باید دقت لازم را داشت؛ زیرا در صورت مصرف نادرست ممکن است برای فرد مشکلاتی را پیش بیاورد. برای اینکه بهتر بدانید تری‌کلرو استیک اسید چیست در این مقاله درمورد این ماده شیمیایی و نکات مرتبط با آن توضیح داده شد.
