این ماده یک ترکیب شیمیایی است و در واقع یک نمک سدیم اسید استیک یا استات سدیم بدون آب (آب هیدراتاسیون) یا اتانوات سدیم محسوب می شود. در بیشتر اوقات بوی خاصی از آن استشمام نمی شود؛ تنها زمانی که برای تجزیه شدن گرم می شود، بوی ترشی مانند سرکه یا اسید استیک می دهد. ما در این مقاله قصد داریم در ابتدا توضیح دهیم که سدیم استات چیست و چه کاربرد هایی دارد و سپس شرح دهیم که شرایط ایمنی و نگهداری آن به چه صورت است.
نحوه تولید سدیم استات و واکنش شیمیایی تولید آن
یک اتم سدیم (Na)، دو اتم اکسیژن (O)، دو اتم کربن (C) و سه اتم هیدروژن (H)، سدیم استات را تشکیل می دهند. فرمول شیمیایی آن به این صورت است: CH3COONa. سدیم استات را از طریق ترکیب جوش شیرین و سرکه به دست می آورند. واکنش شیمیایی این ماده به شکل زیر است:
CH3COOH+NaHCO3→CH3COONa+H2CO3
ویژگی های فیزیکی و شیمیایی سدیم استات
اکنون که با این ماده نسبتا آشنا شده اید، به بررسی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آن می پردازیم و سپس بیان می داریم که سدیم استات چیست و چه کاربرد هایی دارد:
ویژگی های فیزیکی سدیم استات شامل این موارد می شوند: وزن مولی این ماده 82 گرم بر مول، رنگ آن سفید، نقطه جوش آن 881 درجه و نقطه ذوبش 324 درجه سانتی گراد است.
یکی از ویژگی های شیمیایی سدیم استات، این است که این ماده می تواند هم در آب و هم در الکل بدون هیچ مشکلی و به آسانی حل شود و خاصیت دیگر آن این است که می تواند رطوبت را به خود جذب کند.
کاربرد سدیم استات در صنایع مختلف
پس از اینکه در رابطه با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی این ماده اطلاعاتی کسب کردید، در این قسمت به سوال اصلی این مقاله که سدیم استات چیست و چه کاربرد هایی دارد می پردازیم:
- تمیز کردن
اگر سطوح فلزی دچار زنگ زدگی یا رسوب شوند یا لکه هایی روی آن ها نقش ببندد، آن ها را به وسیله سدیم استات، به طور کامل تمیز می کنند.
- ساختمان سازی
در صنعت ساختمان، آب به بتن صدمه ای می زند که برای جبران آن باید وقت و هزینه زیادی صرف شود. سدیم استات هیگروسکوپیک، از طریق نفوذ کردن به شکاف هایی که در سطح بتن وجود دارد، آن را در برابر آب مقاوم می کند. به همین دلیل در صنعت ساختمان سازی ماده ای بسیار کارآمد تلقی می شود.
- آزمایشگاه
برای اینکه باکتری ها رشد کنند، به یک منبع کربن نیاز است. استات سدیم در این میان نقش کربن را ایفا می کند. علاوه بر این در زیست شناسی مولکولی و بیوشیمی نقش یک معرف را بر عهده دارد.
- پزشکی
یکی دیگر از کاربرد های سدیم استات در صنعت پزشکی است. به این صورت که برای بیمارانی که دیالیز می شوند، از راه تزریق وریدی، الکترولیت را کامل می کند. بیماران مبتلا به هیپوناترمیک، سدیم استات مصرف می کنند تا سطح سدیم در بدن آن ها کاهش یابد و ثابت شود. محلول اشباع شده این ماده در پد های گرمایشی که می توان از آن ها دوباره استفاده کرد و در گرمکن های دستی به کار می رود.
- پارچه بافی
رنگ های آنیلین به آن دسته از رنگ ها می گویند که از زغال سنگ قطران تهیه شده باشد. این رنگ ها در فرآیند رنگرزی پارچه بافی با سدیم استات پیوند می یابند. علاوه بر این، این ماده در این صنعت به عنوان یک ماده حساس به نور عمل می کند.
علاوه بر این صنایع، سدیم استات کاربرد های گوناگون دیگری هم دارد. برای نمونه از آن برای ضدعفونی کردن مکان ها، وسایل گوناگون و همچنین در صنایع آرایشی و بهداشتی بهره می برند.
کاربرد سدیم استات در صنایع غذایی
در صنایع غذایی، این ماده جزو مواد اصلی و پر کاربرد محسوب می شود؛ به همین دلیل این کاربرد را به صورت کاملا جدا و مفصل شرح می دهیم. برای طعم دار کردن چیپس ها، خصوصا طعم های سرکه ای و نمکی از سدیم استات بهره می برند. خاصیت اسیدی این ماده سبب می شود که در فرایند تولید غذا PH آن کم و ثابت شود.
یکی دیگر از فواید خاصیت اسیدی آن، این است که رشد باکتری ها را متوقف و کم می کند؛ بنابراین از آن به عنوان یک ماده نگهدارنده فوق العاده در تولید انواع مختلف مواد غذایی استفاده می کنند. در مواد غذایی که به صورت انبوه تولید می شوند، سدیم استات را به کار می برند تا هم به آن ها طعم ترشی بدهد و هم از فاسد شدن آن ها در طول زمان جلوگیری کند.
شرایط ایمنی و نگهداری از سدیم استات
برای تهیه سدیم استات، زمانی که می خواهید جوش شیرین و سرکه را با هم مخلوط کنید پیشنهاد ما این است که استفاده از عینک ایمنی را به هیچ عنوان فراموش نکنید؛ زیرا اگر بپاشد و با چشم یا پوست شما برخورد کند به شدت آن را می سوزاند. اگر آن را استنشاق کنید و وارد سیستم تنفسی شما شود، ممکن است ریه و گلو را ملتهب کند. در صورتی که سدیم استات وارد چشم شما شد، از پزشک متخصص کمک بگیرید و فورا چشم ها را 15 دقیقه با آب زیاد بشویید. پوست را نیز به همین شیوه تمیز کنید و بلافاصله لباس ها و کفش های آلوده را در آورید.
هنگام جا به جایی اگر دست شما به سدیم استات آلوده شد، آن را کامل بشویید. سعی کنید تا جای ممکن از ایجاد شدن گرد و غبار و جمع شدن آن پیشگیری کنید. ظرفی که در آن این ماده قرار دارد باید کاملا در بسته باشد و در محلی خشک، خنک و با تهویه مناسب نگهداری شود.
نتیجه گیری
یکی از مواد مهم و موثر که کاربرد های فراوانی هم در علم شیمی و هم در صنایع گوناگون از جمله صنایع پزشکی، پارچه بافی، ساختمان سازی و غذایی دارد، سدیم استات است. ما در این مقاله به ذکر خواص فیزیکی و شیمایی این ماده پرداختیم و بیان کردیم که برای نگهداری از آن چه مواردی را باید در نظر گرفت. همچنین کاربرد این ماده را در صنایع غذایی به علت اهمیت زیادی که داشت به صورت مجزا بررسی نمودیم. امیدواریم پس از خواندن این مقاله پاسخ سوال خود در رابطه با اینکه سدیم استات چیست و چه کاربرد هایی دارد یافته باشید.
