اگر به فروشگاه های محصولات کشاورزی بروید، احتمالا با کودهای بسیار مختلفی رو به رو خواهید شد. یکی از کودهایی که استفاده زیادی از آن می‌شود، کود NPK است. اگر کمی به بسته‌بندی این کودها دقت کنید متوجه خواهید شد که روی آن ها سه عدد دو رقمی است. به این مدل کود NPK می‌گویند. برای اینکه بدانید کود NPK چیست در ادامه این مقاله با ما همراه باشید. ما در این مقاله به طور کامل درمورد کود NPK توضیح داده‌ایم.
فهرست مطلب
کود NPK چیست؟
کود NPK در واقع کودی است که سه ماده مغذی و حیاتی گیاه در آن هست. این سه ماده مغذی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) هستند. گیاهان به مواد مغذی دیگری هم نیاز دارند اما سه نیاز اصلی گیاه شامل این سه ماده معدنی می‌شود.
سه عدد دو رقمی روی کود چه معنایی دارد؟
اعدادی که روی کود نوشته می‌شوند همیشه به ترتیب هستند. یعنی عدد اول نشان دهنده نیتروژن، عدد دوم نشان دهنده فسفر و عدد سوم نیز نشان دهنده پتاسیم است. هر عدد نشان دهنده مقدار درصدی از ماده معدنی موجود در کود است. این اعداد می‌توانند به صورت اعشاری باشند اما معمولا با خط تیره جدا می‌شوند. برای مثال مدل 10-10-10 یکی از متداول ترین مدل های مورد استفاده از کود NPK است.
برای اینکه بهتر بدانید کود NPK چیست و چرا این اعداد مهم هستند باید گفت که این درصد ها به شما کمک می‌کنند تا کود مناسب را برای خاک و گیاه خود خریداری کنید. اینکه بتوانید به کمک این عددها تشخیص دهید گیاه شما به چه نوع کودی نیاز دارد، میتواند به شما کمکی بزرگ کند.
چرا کود NPK رایج و مهم است؟
تمامی گیاهان برای اینکه بتوانند رشد کنند به سه ماده معدنی اصلی یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارند. اگر خاک گیاه به اندازه کافی این مواد معدنی را داشته باشد، بهتر میتواند رشد کند و محصولات بهتری تولید کند؛ اما اگر خاک گیاه شما مواد معدنی کافی نداشته باشد و شما نیز به خاک گیاه کود اضافه نکنید، گیاه نیز نمی‌تواند مواد معدنی مورد نیازش را دریافت کند و رشد خوبی داشته باشد.
کود NPK سه ماده معدنی و اصلی را به خاک گیاه اضافه می‌کند. هر سال که از خاک استفاده می‌کنید، مواد معدنی خاک کمتر و کمتر می‌شود. به همین دلیل حتما باید به کوددهی توجه داشته باشید که تا نیاز خاک خود را تامین کنید.
درک اینکه از چه مدلی باید استفاده کرد بسیار مهم است. اگر سبزی های برگ دار پرورش می‌دهید بهترین مدل کود NPK کودی است که نیتروژن زیادی داشته باشد. اما اگر گیاهی محصول دار پرورش می‌دهید، باید از کودهایی استفاده کنید که فسفر و پتاسیم بیشتری دارند و نسبت نیتروژن در آنها کمتر است.
در زیر به چند نوع از کودهای NPK اشاره می‌کنیم:
-
کود 20-30-10
این کود به دلیل داشتن فسفر و پتاسیم بالا یک کود و محرک ایدئال برای افزایش گلدهی در گیاهان زینتی به حساب می‌آید. فسفر بالا حجم و کیفیت ریشه را افزایش داده و پتاسیم کیفیت و میزان گلدهی را بیشتر می‌کند در این صورت شاهد گلدهی با کیفیت مطلوب در گیاهان هستیم. مصرف این کود در درختان میوه باعث افزایش گرده گیاه و لقاح بهتر می‌شود، بنابراین باعث افزایش محصولات باغی می‌شود.
-
22-6-20 کود
پتاسیم و نیتروژن بالای آن در مرحله تشکیل میوه و شروع گلدهی تأثیر زیادی بر کیفیت گل و میوه خواهد داشت و فسفر کم آن نیز در لقاح بیشتر گل‌ها مؤثر است. این کود در گیاهان زینتی و آپارتمانی نیز قابل مصرف بوده و باعث رشد رویشی می‌شود.
-
کود 20-20-20
کود 20 20 20 از پرمصرف‌ترین انواع کود NPK است. این کود دارای 20 درصد نیتروژن، 20 درصد فسفر و 20 درصد پتاسیم می‌باشد. از آنجایی که این کود، 3 عنصر را به میزان برابر دارد باعث بهبود عملکرد بخش‌هایی از گیاه می‌شود که به نیتروژن، فسفر و پتاسیم نیاز دارند. این کود باعث افزایش سبزینگی، رشد، گلدهی و باردهی می‌شود. این کود کاملا در آب حل می‌شود و می‌توان از طریق محلول پاشی یا آبیاری آن را به خاک افزود. همچنین قدرت جذب بالایی دارد و تاثیر بسزایی بر رشد رویشی گیاه دارد.
-
5-50-5 کود
این کود یکی دیگر از کودهای فسفر بالاست که برای ریشه‌زایی بهتر و بیشتر در مراحل اولیه کاشت گیاهان و درختان مصرف می‌شود و کمک می‌کند گیاهان کوچک سریع‌تر رشد و مقاومت پیدا کنند. این کود میتواند کمبود فسفر در گیاهان را نیز تا حد زیادی جبران کرد.
-
کود 10-52-10
این کود هم فسفر زیادی دارد و دارای 10 درصد نیتروژن، 52 درصد فسفر و 10 درصد پتاسیم می‌باشد. بهترین زمان استفاده از کود فسفر بالا در مراحل ابتدایی رشد زایشی و همچنین مراحل ابتدایی گلدهی است. این کود در بین انواع کود NPK ی فسفر بالا، بیشترین استفاده را دارد. این کود به راحتی در آب حل می‌شود و قابلیت اختلاط با سموم و کودهای دیگر را دارد، می‌توان آن را به صورت محلول پاشی و آبیاری به خاک افزود. این کود مانع تاخیر در گلدهی و نامنظمی در برنامه گلدهی و تشکیل میوه می‌شود و نیاز گیاه به عناصر ماکرو را پاسخ می‌دهد.
-
کود 36-12-12
از این کود با نام کود پتاس بالا یاد می‌شود. این کود دارای 12 درصد نیتروژن، 12 درصد فسفر و 36 درصد پتاسیم است. این کود نیاز گیاه به پتاسیم را رفع می‌کند و باعث ظهور اثرات مثبت حضور پتاسیم از جمله ریشه زایی و افزایش توسعه‌ی ریشه، بهبود کیفیت میوه و افزایش رنگ پذیری و مقاومت گیاه در برابر سرما و خشکی می‌شود. قابلیت انحلال 100 درصدی در آب را دارد. به همین علت می‌توان کوددهی را از طریق محلول پاشی انجام داد.این کود به راحتی توسط گیاه جذب می‌شود. این کود پسماند بسیار کمی دارد بنابراین باعث شوری خاک نمی‌شود.
-
کود 10-10-30
این کود با نیتروژن بالا مناسب برای مراحل آغاز رشد درختان و گیاهان می‌باشد و نیتروژن لازم برای غذا سازی و تولید پروتئین در گیاه را فراهم می‌کند. این کود جهت افزایش شاخه زایی و رشد رویشی انواع گیاهان به کار می‌رود و حجم گیاه را افزایش می‌دهد و میتواند با تسریع رشد شاخه‌ها و گیاه در اوایل رشد پایه خوبی برای تشکیل گل یا میوه‌ها ایجاد کند.
-
کود 30-5-15
این کود میزان پتاسیم بالاتری نسبت به سایر عناصر دارد. این کود دارای 15 درصد نیتروژن، 5 درصد فسفر و 30 درصد پتاسیم است. بنابراین کود برای مواقعی بهتر است که گیاه به نسبت بیشتری به عنصر پتاسیم و نیتروژن نیاز داشته باشد. این کود تاثیر مثبتی بر عملکرد و تنظیم فتوسنتز گیاه دارد و سبب افزایش ریشه دهی، رشد رویشی و رشد اندام‌های هوایی و سبز گیاه می‌شود. همچنین موجب افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و آفات می‌شود. انحلال این کود در آب راحت است و میتواند با محلول پاشی انجام شود. این کود همچنین موجب بهبود کیفیت میوه می‌شود.
-
40-10-10 کود
این کود نوع دیگری از کودهای پتاس بالاست که برای افزایش گلدهی و بالا بردن مقاومت گیاهان به آفات و بیماری‌ها کاربرد وسیعی دارد و در گیاهان گل‌دار و گیاهان گوشتی میتواند به عنوان یک کود اصلی مصرف شود. این کود درصد بسیار بالایی از پتاسیم را داراست و همین باعث شده تا بیشتر جهت تأمین پتاسیم در گیاهانی که با کمبود آن مواجه هستند مورد استفاده قرار گیرد.
-
کود 38-11-3
این کود نسبت به دیگر انواع کود NPK کمتر شناخته شده است. میزان پتاسیم این کود بالا است بنابراین مزایای عنصر پتاسیم را برای گیاه به همراه دارد. این کود برای انواع گیاهان زینتی مانند کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها مناسب است. این کود باعث بهبود انتقال کربوهیدارت‌ها و محصولات فتوسنتزی در گیاه می‌شود. ریشه زایی و کیفیت میوه را بهبود می‌بخشد.
نقش N در کود NPK
احتمالا تا الان متوجه شده‌اید که N در کود NPK نشان دهنده نیتروژن است. نیتروژن به گیاه کمک می‌کند تا برگ‌های بیشتری تولید کند و بافت های خود را تقویت کند همچنین باعث افزایش سرعت جوانه‌زنی بذرها و بهبود فتوسنتز و در نتیجه سبزینگی گیاه می‌شود. نیتروژن برای سنتز پروتئین‌ها ضروری است.. اگر گیاه به اندازه کافی نیتروژن دریافت نکند، به رنگ زرد یا سبز کم رنگ در می‌آید.
دقت داشته باشید که نیتروژن بیش از حد نیز خوب نیست. اگر بیش از حد به گیاه خود نیتروژن بدهید شاخ و برگ آن زیاد می‌شود و دیگر نمی‌تواند محصول تولید کند. برای مثال اگر به گوجه فرنگی بیش از حد نیتروژن بدهید، بوته آن بسیار سرسبز و بلند می‌شود؛ اما دیگر گوجه زیادی نمی‌دهد.
گیاه معمولا نیتروژن مورد نیاز خود را از خاک تامین می‌کند؛ اما اگر خاک شما بیش از حد ضعیف است، بهتر است که از کودهای NPK استفاده کنید.
نقش P در کود NPK
P نقش فسفر را در کود دارد. فسفر میتواند به تحریک و رشد بهتر ریشه گیاه کمک کند تا گیاه جوانه بزند. فسفر در انتقال انرژی نقش دارد از این رو باعث افزایش گلدهی و تولید محصول بهتر می‌شود. همچنین مقاومت گیاهان در برابر استرس‌های محیطی مانند سرما را افزایش می‌دهدو در سنتز کربوهیدارت‌ها مشارکت دارد.
علاوه بر این ها فسفر به گیاه کمک می‌کند تا از سایر مواد مغذی بهتر استفاده کنید. همچنین وجود میزان کافی از فسفر به گیاه کمک می‌کند تا فتوسنتز بهتری داشته باشد و بتواند بهتر از نور خورشید استفاده کند.
نقش K در کود NPK
یک قسمت مهم دیگر پتاسیم است که با حرف K مشخص می‌شود. پتاسیم بنیه اصلی گیاه را تقویت می‌کند. پتاسیمی که از طریق کود به گیاه می‌رسد کمک می کند که گیاه کربوهیدرات بسازد و خود را در برابر بیماری های مختلف مقاوم کند. پتاسیم تاثیر کلی بر رشد گیاه و کیفیت میوه از جمله طعم و رنگ‌پذیری دارد. همچنین باعث ریشه‌زایی می‌شود و پتاسیم بر فشار اسمزی موثر است.
پتاسیم به تنظیم فعالیت های متابولیک گیاه نیز کمک می‌کند. اگر گیاه با کمبود پتاسیم مواجه شود، هنوز هم میتواند سرعت مناسبی برای رشد داشته باشد؛ اما باید بدانید که کمبود پتاسیم باعث کاهش کیفیت کلی گیاه و محصول آن می‌شود.
نتیجه گیری
گیاهان بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز خود را از خاک می‌گیرند. هنگامی که خاک به اندازه کافی مواد مغذی نداشته باشد، گیاه نیز با کمبود مواد مغذی مواجه می‌شود و نمی‌تواند خوب محصول بدهد و رشد کند. بهترین کار در این شرایط استفاده از کود های مکمل مانند کود NPK است. کود NPK یکی از کود های محبوبی است که میتواند سه ماده اصلی مورد نیاز گیاه یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم را تامین کند. برای اینکه بهتر بدانید کود NPK چیست و چه ویژگی هایی دارد، در این مقاله درمورد آن توضیح دادیم و به نکات موجود در رابطه با آن اشاره کردیم.
